کشت هیدروپونیک چیست؟

گلخانه‌ها به عنوان یکی از مهم‌ترین و پرسودترین مشاغل، شناخته می‌شوند. از طرف دیگر، میزان سود این نوع کسب و کار به طور مستقیم به دانش و تخصص شما بستگی خواهد داشت. از آن جایی که امروزه تعداد بسیاری از افراد به پرورش گیاهان و حتی تأسیس گلخانه روی آورده‌اند، فضای رقابتی آن نیز بیشتر شده‌است؛ اما با توجه به میزان تقاضای بالا و همچنین تنوع گونه‌های گیاهی را می‌توان گلخانه را به عنوان یکی از پرسودترین مشاغل تلقی کرد. یکی از مهم‌ترین فاکتورهای رشد و توسعه‌ی گلخانه، استفاده از شیوه‌های متنوع و نوینی است که ثمره‌ی تحقیقات کارشناسان این حیطه است. کشت هیدروپونیک به عنوان یکی از مدرن‌ترین شیوه‌های کاشت در گلخانه تلقی می‌شود. با توجه به مزایای این روش و سهولت استفاده از آن، مسلط شدن بر کشت هیدروپونیک به شما کمک خواهد کرد تا اقدام به توسعه‌ی گلخانه‌ی شخصی یا تجاری خود نمایید. در این مقاله به بررسی کشت هیدروپونیک خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

در نظر داشته باشید که می‌توانید انواع کودها و ترکیبات جهت کشت هیدروپونیک را ازاینجا  تهیه نمایید.

انواع روش کشت در گلخانه

پیش از آن که وارد بحث کشت هیدروپونیک شویم نیاز است که با شیوه‌های مختلف کشت که در گلخانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند آشنا شوید. با توجه به آن که گلخانه‌ها باید طبق یک اصول کلی مدیریت شوند، تعیین شیوه‌ی کشت، فاکتور تأثیرگذاری در این زمینه خواهد بود. در گلخانه‌ها نیز به طور کلی از دو روش کشت استفاده می‌کنند. خاک کشت و آب کشت دو شیوه‌ی کلی و اساسی مورد استفاده برای کشت در گلخانه هستند. در حقیقت برای آن که بتوانید سود بیشتری را از گلخانه‌ی تجاری خود کسب نمایید نیاز است تا بر هر دو نوع کشت یاد شده مسلط باشید. در این مقاله پس از معرفی این دو شیوه به بررسی شیوه‌ی آب کشت یا هیدروپونیک خواهیم پرداخت.

شیوه‌ی ترنس پلنت یا خاک کشت

شیوه‌ی خاک کشت، یکی از قدیمی‌ترین و کهن‌ترین شیوه‌های کشت در گلخانه است. در حقیقت این روش به نوعی نمایانگر توانایی و ابداع نسل‌های پیشین برای توسعه‌ی گلخانه‌های خود بود. امروزه شیوه‌ی خاک کشت به عنوان یکی از شیوه‌های متداول کشت در گلخانه در کنار شیوه‌ی هیدروپونیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. همانطور که از نام این شیوه نیز مشخص است در شیوه‌ی خاک کشت یا ترنس پلنت، خاک نقش عمده و اساسی را ایفا می‌کند. در حقیقت برای کشت با استفاده از این شیوه نیاز است که از دو روش زیر استفاده نمایید.

• خزانه‌ای

یکی از روش‌های متداول کشت و پرورش گیاهان در گلخانه با استفاده از شیوه‌ی خاک کشت، استفاده از خزانه‌هایی است که در زمین تعبیه می‌شوند. در این خزانه‌ها خاک‌هایی مانند پیتماس قرار می‌گیرند و بذر گیاه نیز در آن تعبیه می‌شود. این روش به نوعی تداعی کننده‌ی کشت طبیعی است.

• گلدان

استفاده از گلدان، یکی دیگر از روش‌های استفاده از شیوه‌ی ترنس پلنت است. در حقیقت برای آن که بتوانید خود را همگام با سایر گلخانه‌ها نشان دهید نیاز است تا در گلخانه‌ی خود نیز از این روش استفاده نمایید. گلدان را با خاک و کود مناسب پر کرده و بذر را در آن قرار دهید و مدت زمانی را صبر کرده تا گیاه شما رشد نماید. البته لازم به ذکر است که هر دو روش ذکر شده نیازمند مطالعه‌ی تخصصی شرایط رشد گیاهان، محیط جغرافیایی، کود و خاک مناسب است.

شیوه‌ی هیدروپونیک یا آب کشت

شیوه‌ی دومی که برای کشت در گلخانه مورد استفاده قرار می‌گیرد، شیوه‌ی هیدروپونیک است. در حقیقت سابقه‌ی استفاده از این شیوه به قدمت شیوه‌ی خاک کشت نیست و اکثر کارشناسان، شیوه‌ی آب کشت یا هیدروپونیک را به عنوان شیوه‌ای مدرن تلقی می‌کنند. در این شیوه همانطور که از نام آن نیز می‌توان برداشت کرد، گیاه به جای خاک، با آب در ارتباط است. نکته‌ای که وجود دارد آن است که ممکن است عده‌ای از افراد با توجه به وجود اسم آب در نام این شیوه دچار اشتباه شده و تصور کنند که قرار است میزان آب زیادی مورد استفاده قرار گیرد که نیاز است ذکر کنیم که یکی از مزیت‌های شیوه‌ی هیدروپونیک که در ادامه نیز به آن اشاره خواهیم کرد آن است که میزان مصرف آب در آن نسبت به روش‌های سنتی دیگر بسیار کم‌تر است. با توجه به اهمیت استفاده از این شیوه در ادامه‌ی مقاله به بررسی آن خواهیم پرداخت.

آب و شیوه‌ی هیدروپونیک

همانطور که ذکر شد، آب نقش اساسی را در این شیوه بازی می‌کند اما برای توضیح شیوه‌ی کار شیوه‌ی هیدروپونیک نیاز است که در ابتدا با مواد مورد نیاز برای بقا و رشد هر گیاه آشنا شوید. از طرف دیگر نیاز است که مقدار این مواد را نیز محاسبه نمایید. داشتن دو لیست ذکر شده باعث خواهد شد تا شما بتوانید انواع مواد آلی و معدنی مورد نیاز برای رشد گیاه را به اندازه‌ی مناسب فراهم نمایید. پس از این کار نوبت آن می‌رسد که گیاه را در آبی قرار دهید که مواد ذکر شده به صورت ریزمغذی و درشت‌مغذی در آن تعبیه شده‌است. در حقیقت شما به جای آن که گیاه را در خاکی قرار دهید که مواد ذکر شده در آن قرار دارد، آن را در محیطی گذاشته‌اید که آغشته به انواع مواد مغذی مورد نیاز برای رشدش است. از آن جایی که کشت هیدروپونیک به عنوان شیوه‌ی مدرنی تلقی می‌شود، کاربردهای گوناگونی را نیز در حیطه‌های مختلف دارا است.

سیستم تغذیه‌ی گیاه در کشت هیدروپونیک

همانطور که تاکنون مطالعه کردید، استفاده از روش هیدروپونیک شما را از معایبی که سیستم خاک‌کشت به همراه خود دارد، نجات خواهد داد. اما مسئله‌ای که اکنون مطرح می‌شود که به چه نحوی باید مواد غذایی مورد نیاز گیاه را در کشت هیدروپونیک برآورده کرد. از آن جایی که بخش عمده‌ی عمل تغذیه‌ی گیاهان از طریق خاک انجام می‌شود، نبود خاک و حل شدن مواد غذایی در آب باید به نحوی وارد سیستم تغذیه‌ی گیاه شود. دو سیستم کلی برای تغذیه‌ی گیاه در کشت هیدروپونیک وجود دارد که در ادامه، آن‌ها را شرح خواهیم داد.

• سیستم باز

از آن جایی که گیاه مورد کشت در روش هیدروپونیک در محلولی از آب و سایر مواد غذایی قرار می‌گیرد نیاز است تا زمان باقی‌ماندن مواد غذایی را در این روش دانست. یکی از سیستم‌های تغذیه‌ی گیاهان مورد استفاده در کشت هیدروپونیک، سیستم باز است. زمانی که از این سیستم استفاده می‌شود، عناصر شیمایی موجود در محلول که در مقیاس ماکرو و میکرو هستند، کاربرد یک‌بار مصرفی دارند و پس از یک بار استفاده از طریق سوراخ‌هایی که در کف بستر کشت تعبیه شده‌است، خارج می‌شوند.

• سیستم بسته

سیستم بسته، کاربردی کاملا متفاوت با سیستم باز دارد. وجود برخی از عناصر غذایی بسیار ضروری است و نبود آن‌ها حتی برای لحظه‌ای ممکن است باعث تلف شدن گیاه شود. با توجه به این نکته، نیاز است که برخی از مواد غذایی موجود در محلول، برای مدت زمان بیشتری در سیستم باقی بمانند. زمانی که از سیستم بسته برای کشت هیدروپونیک استفاده می‌شود نیاز است که کیفیت مواد غذایی موجود در محلول توسط آزمایش‌های گوناگون تعیین شود تا کیفیت رشد گیاه تحت تأثیر قرار نگیرد.

همچنین می‌توانید برای خرید انواع کودهای مناسب برای تغذیه‌ی گیاهان از اینجا وارد شوید.

روش‌های اجرای کشت هیدروپونیک

همانطور که در شیوه‌ی خاک‌کشت، روش‌های اجرای متعددی وجود داشت در کشت هیدروپونیک نیز می‌توان از روش‌های گوناگونی برای کشت استفاده کرد. وجه مشترک تمامی روش‌های اجرای کشت هیدروپونیک آن است که بستر کشت آن‌ها خنثی است و مواد مغذی در محلول قرار می‌گیرند. تکنیک‌های هواکشت، DWC، سیستم قطره‌ای، سیستم مویینگی، شناوری و NFT از جمله روش‌های اجرای کشت هیدروپونیک هستند. در ادامه به بررسی سه نمونه از روش‌های ذکر شده می‌پردازیم.

• روش DWC

در این روش تمامی ریشه‌ها را در محلول تهیه شده غوطه‌ور می‌سازند و به همین دلیل نیز نام دیگر آن، روش غوطه‌وری نیز است. برای جبران کمبود اکسیژن نیز، هوا را از طریق پمپ به داخل مخزن وارد می‌کنند.

• روش NFT

در این روش، تمامی ریشه در محلول غوطه‌ور نمی‌شود و محلول دارای حرکتی چرخشی است که به صورت پیوسته در اختیار گیاه قرار می‌گیرد. با توجه به این ویژگی نیاز است تا شیب ملایمی را برای حرکت سیال تهیه کرد.

• روش هواکشت

روش هواکشت عملکرد مشابهی با روش DWC دارد. در این روش نیز ریشه‌های در محلول غوطه‌ور هستند اما پمپ‌ها به جای اکسیژن، مواد غذایی موجود در هوا را به ریشه‌ها می‌رسانند.

مزایای استفاده کشت هیدروپونیک

استفاده از شیوه‌ی کشت هیدروپونیک مزایای زیادی را به همراه خود خواهد داشت. اولین مزیتی که این شیوه برای شما دارد آن است که شما می‌توانید در هر محیطی که در آن خاک وجود ندارد یا آن که کیفیت خاک پایینی را دارد اقدام به کشت نمایید. از طرف دیگر زمانی که شما از این شیوه استفاده می‌کنید دیگر نیاز است که اقدام به خرید کود نمایید. همچنین بسیاری از بیماری‌هایی که گیاهان با آن مواجه می‌شوند از طریق خاک منتقل می‌شود. با استفاده از کشت هیدروپونیک شما دیگر نگران بیماری‌های موجود در خاک نخواهید بود. همچنین دیگر نیاز نیست تا مانند شیوه‌ی خاک‌کشت اقدام به آبیاری گیاهان در حجم بالا نمایید چرا که استفاده از شیوه‌ی آب‌کشت، میزان مصرف آب را به مقدار قابل توجهی کاهش خواهد داد.

سخن آخر

از آن جایی که تعداد زیادی از افراد وجود دارند که تصمیم به کسب درآمد از گلخانه نمایند، نیاز است که اصول شیوه‌های کشت در گلخانه ذکر شود. در این مقاله سعی کردیم که پس از معرفی دو سیستم کلی خاک‌کشت و آب‌کشت، شما را با کشت هیدروپونیک که از مزایای زیادی بهره‌مند است آشنا نماییم. همچنین می‌توانید برای مطالعه‌ی دیگر مقالات مرتبط با گلخانه از اینجا وارد شوید.

در نظر داشته باشید که میتوانید برای خرید انواع کودها و ترکیبات  مورد نیاز، در کشت هیدروپونیک را از اینجا تهیه نمایید.